Czy pamiętacie jeszcze Bajkonur? Ten pierwszy i największy na
świecie kosmodrom powstał w 1955 roku w Kazachstanie. Był jednym
z trzech kosmodromów na świecie przeznaczonych do wystrzeliwania
załogowych statków kosmicznych. Oprócz Bajkonuru podobne warunki
spełniały kosmodromy Cap Canaveral na Florydzie i Jiuquan w
Chinach.
Budowa pierwszego na świecie kosmodromu zaczęła się w styczniu 1955
roku a już w półtora roku pózniej nastapiły próby z rakietą nośną
R-7.Dopiero czwarta próba w sierpniu 1957 była pomyślna.
4 pazdziernika 1957 roku, zmodyfikowana rakieta R-7 wyniosła na
okołoziemską orbitę pierwszego na świecie sputnika. Zrobienie peł-
nego okrążenia Ziemi zajmowało mu 96 minut.Zanim spłonął w atmo-
sferze wykonał takich okrążeń 1,4 tysięcy. Cały świat śledził lot
sputnika, którego sygnały odbierali wszyscy radioamatorzy w dowol-
nym punkcie naszego globu.
Amerykanom udało się wystrzelić swego pierwszego satelitę dopiero
1 lutego 1958 r- był to Explorer 1.
Nim doszło do pierwszego lotu załogowego wizytę w kosmosie składa-
ły zwierzęta i....manekin. Manekin miał nawet imię i nazwisko-
Iwan Iwanowicz. To próby z jego udziałem udowodniły możliwość bez-
piecznego lądowania na powierzchni gruntu.
Sądzę,że niewielu z Was pamięta dzień 12 kwietnia 1961 roku - ja
pamiętam. Tego dnia poleciał w kosmos pierwszy człowiek, Jurij
Gagarin. Oczywiście wiadomość o tym podano już po fakcie. A w
Polsce natychmiast powstało mnóstwo,czasem niewybrednych, dowcipów.
W tym samym roku w sierpniu, statek Wostok 2 wyniósł na orbitę
kolejnego kosmonautę- Hermana Titowa. Titow spędził na orbicie aż
25 godzin i 11 minut, zjadł dwa posiłki i nawet odbył dość długą
drzemkę, przegapiając tym samym czas łączności z Ziemią.
W centrum lotów kosmicznych byli pewni,że statek zaginął w Kosmosie.
Ostatnim sporym sukcesem kosmonautyki był próbny lot bezzałogowy
wahadłowca Buran w 1988 roku.Buran wykonał 2 okrążenia wokół Ziemi
i bezawaryjnie wylądował na kosmodromie Bajkonur, na lotnisku
Jubilejnyj. W 2 lata pózniej program Buran-Energia został zawie-
szony , a z chwilą rozpadu ZSRR ostatecznie zamknięty.
Bajkonur był niemym świadkiem nie tylko pomyślnych dni astronau-
tyki radzieckiej. 24 pazdziernika 1960 r.podczas prób z rakietą
R-16 nastąpił wybuch, zapaliło się ponad 200 ton paliwa.Zginęło
ponad 120 osób. Dokładnie w 3 trzy lata pózniej, też 24 pazdzier-
nika wybuchł pożar w silosie nr 70, w którym przeprowadzano
próby z nowym paliwem.Tym razem śmierć poniosło 7 osób.
Po rozpadzie Związku Radzieckiego Bajkonur stał się własnością
Kazachstanu i w 1994 roku Rosja i Kazachstan podpisały umowę,
w ramach której Rosja dzierżawi kosmodrom płacąc za niego 115 mln
dolarów rocznie. Stąd wystrzeliwuje statki załogowe oraz transpor-
towe statki kosmiczne zaopatrujące Międzynarodową Stację Kosmiczną.
Od 1 stycznia b.r. kosmodrom przestał być obiektem wojskowym i jest
pod nadzorem rosyjskiej agencji kosmicznej Roskosmos.Można go nawet
zwiedzać, ale trzeba mieć specjalną przepustkę.
Od tego czasu Bajkonur opuściło około 2 tysięcy rosyjskich specja-
listów, a Rosja planuje przeniesienie lotów transportowych i zało-
gowych na nowy kosmodrom w obwodzie amurskim.
Kosmodrom Wostocznyj ma być uruchomiony w 2015 roku.
Kazachscy pracownicy Bajkonuru już dziś z niepokojem patrzą w
przyszłość, gdy Rosja całkiem opuści ich kosmodrom.
na podst."Wokrug Swieta"
